Dọc bằng đòn gánh,
Củ bằng bình vôi,
Ai mua hành tôi,
Thì thương tôi với!
Văn hóa người Việt được hình thành từ thời tối cổ, trải hàng ngàn năm mới có ngày hôm nay.
Từ xa xưa có 3 câu chuyện theo tôi hình thành nên lõi tính cách người Việt:
- Thánh Gióng: Khát vọng từ nhỏ yếu, câm nín bỗng 1 hôm bằng chi phí, viện trợ tối đa mà trở thành khổng lồ, lập được kỳ công
- Sơn tinh Thủy tinh: Tài giỏi gì thì đi thi cũng phải có giám khảo cùng phe chớ võ mà bắt thi văn là trớt quớt. Điều đó nó lên sự mất tự tin tuy rằng quan hệ giỏi
- Chử Đồng tử: mơ mình có lợi thế hơn người dù hoàn cảnh cùng quẫn
Với 1 nghìn năm giặc tàu thì lớp vỏ thứ nhất được hình thành nhưng từ đây lõi phản ứng, tiết ra 1 kháng thể cực mạnh giúp cho giành độc lập, tránh bị đồng hóa:
Đó là người Việt cứ ở với ai lâu là không sợ người đó nữa mà các cụ vẫn hay mắng: gần chùa gọi Bụt bằng anh.
Khoảng 800 năm độc lập sau hình thành lớp vỏ thứ 2 với sự du nhập đạo Phật, Nho, Hồi...nhưng quan niệm trần sao âm vậy rồi đám cưới dứt khoát phải có thịt chó thì chứng tỏ đạo vô VN cũng chỉ nằm ngoài vỏ chứ không vô được lõi.
100 năm Pháp đô hộ, quá trình bài Nho học văn minh Tây phương bắt đầu hình thành nên lớp vỏ thứ 3 nhưng lớp vỏ này mỏng mảnh. Đa số, đặc biệt giới trí thức khó chịu khi mang lớp vỏ này. Họ khó chịu, họ cựa quậy nên khi có cơ hội là lớp vỏ này bể.
Cho tới ngày nay, hầu như chỉ còn di sản kiến trúc minh chứng cho 1 thời còn lại từ tiếng Pháp, văn hóa, pháp luật...tóm lại những thứ phi vật thể đã trôi vào dĩ vãng.
Sau 45 lớp vỏ thứ 4 hình thành, bao cấp phù hợp tâm thức Việt nên ngấm vô tận lõi. Sự mạnh mẽ của lớp vỏ này xóa tan cả lớp vỏ thứ 3 còn lại ở miền nam.
Đến nhanh nhưng đi cũng nhanh, ngày nay những thói quen kế hoạch hóa, bao cấp cũng trở thành dĩ vãng và lớp vỏ thứ 5 hình thành sau 85.
Như vậy, với lịch sử chúng ta có 5 lớp vỏ nhưng điều kỳ lạ của người Việt là lớp vỏ thứ 3,4 không tồn tại lâu nên vẫn chỉ có lõi và lớp 1,2 và 5.
Thế nên chúng ta thật cổ xưa và mong manh.
