Cụ tổ ngành ngân hàng VN là ai?

23.03.21

Theo bạn Quản trị ngân hàng ở VN nên tập trung hay phi tập trung khi ta có: 

- Truyền thống quản trị kiểu gia trưởng chiếm ưu thế 

- Bộ máy nhà nước, DNNN thực hiện theo chế độ 1 thủ trưởng 

- Quản trị ngân hàng hiện đại từ tài liệu, hướng dẫn, case study...đều ca bài phân cấp, phân quyền theo hướng phi tập trung - Xu hướng số hóa NH

18.11.20

Với việc Thủ tướng và QH lựa chọn nữ Thống đốc đầu tiên cho NHNNVN chứng tỏ ngoài niềm tin vào năng lực của bà thì cũng cho thấy sự lạc quan tươi hồng về nền kinh tế VN. 

Sự lạc quan này dựa trên: - TQ đang nâng giá NDT, luồng tiền thế giới nhiều và rẻ 

- VN đón cơ hội là 1 công xưởng cỡ trung của thế giới 

- FDI chiếm 20% GDP và lên tầm 30-50% sẽ nhanh thôi. XNK thì FDI chiếm 2/3 rồi, họ phải lo ổn định tỷ giá còn hơn mình ấy chứ. 

- Thế thì KT, TTCK đều sáng cả. Nếu sáng rực rỡ thì sẽ giải quyết được nợ xấu BĐS nhỉ

Do lòng tham hay do hệ thống? 

- Sao các ngân hàng chuyên nghiệp lại bị Huyền Như lừa dễ thế nhỉ Vietinbank, ACB, Nam Việt, TPB), VIB cn TP.HCM, SaigonBank - Berjaya. 

 - PCD rút 9 nghìn tỉ từ NHXD như lấy đồ trong túi?

Hôm nay 6.5.20 ngày thành lập ngành ngân hàng VN. Thấm thoắt từ những năm 80 từ NH bao cấp không có khái niệm gì về dự án, về hoàn vốn tới bắt tay vào đổi mới phân biệt NH nhà nước, NH thương mại bị Ponzi nước hoa Thanh hương làm cho toát mồ hôi tới làn sóng thứ 2 khởi đi từ bđs Minh phụng và kết ở Trầm bê thì nh đã biết thế nào là kinh doanh, Basel 2 và thế hệ trẻ lên chèo lái nh nơi đòi hỏi nghiêm ngặt về tính thận trọng và đạo đức.
Làn sóng thứ 3 tới sau dịch cô vy và 4.0 sẽ làm mô hình nh nhà ống teo tóp và nước rút thì các gđ trẻ có mặc quần không? Đó là câu hỏi.

3. Lược sử ngân hàng Việt 

Đài Hoa sen

Năm 1980 LX viện trợ cho VN trạm vệ tinh mặt đất Hoa sen. Nhờ đó mà dân ghiền bóng đá được coi Espana 82, biết Maradona lùn tịt tóc bờm sư tử đi qua 3, 4 cầu thủ té lên té xuống. Biết Paolo Rossi ốm nhách hạ sát giàn siêu sao Braxin...

Nhưng có 1 chuyện liên quan đến ngân hàng. 

Thời bao cấp thì công việc của ngân hàng đơn giản như thủ kho tiền vậy. Bên trên quyết rồi thì căn cứ vô đó mà cấp phát, thanh toán tiền. Thời đó trọng hàng hóa, tiền chỉ là dấu phết phẩy trên chữ cho rõ nghĩa mà thôi nên hồi đó ngân hàng chỉ có 1 cấp nghĩa là ngân hàng nhà nước (NHNN) làm tất, không có khái niệm kinh doanh.

Ông Th (sau là TGĐ VCB đầu tiên) dạo đó phụ trách vụ thu xếp vốn này. 1 ông người Pháp (dạo đó Tây chỉ có Pháp là buôn bán với VN) mới hỏi công trình này bao lâu thì hoàn vốn.

Ông Th ngỡ ngàng vì VN hồi đó không có khái niệm này, vả lại đây là viện trợ không hoàn lại. Tay Pháp mới nói phải hoàn vốn thì mới có vốn làm công trình khác hoặc thay thế chớ. Có nghĩa là vòng đời dự án cũng xa lạ luôn.

Những cái bây giờ là abc nhưng hồi đó thật xa lạ. Ngay cả bây giờ có bạn vẫn thắc mắc vì sao lại giả định công ty là bất tử, là con ma. Theo bạn tại sao?

1985

Thực ra đổi tiền thì không phải là chủ trương của ngân hàng nhưng là người thi hành chính. Sau 3 cuộc đổi tiền 1975, 1978 và 1985 cộng với cải tạo công thương nghiệp, tập đoàn, đánh tư sản...chà đi xát lại thì chính thức dân ta kiệt quệ. Điều bất ngờ là dân từ khá giả trở xuống lâm vào cùng cực chớ giới nhà giàu thì vẫn ok vì họ có tài sản, vàng đô kim cương...sao thu hết được.

Đổi tiền 85 khi đó tôi đang học ĐH, bữa đó nhịn đói vì nhà ăn không có tiền đi mua thực phẩm.

1985 cũng đưa tới cảnh tréo ngoe như ba mẹ tôi tiết kiệm được 2k đ đủ tiền mua nhà ở HP sau đổi tiền thì số đó chỉ mua được 1 chiếc giường đôi. Bác hàng xóm đi LX về thì 1 máy khâu (của LX là hạng bét) cũng đủ đổi 1 căn nhà.

Bài học rút ra là không theo qui luật hàng đối ứng với tiền thì lạm phát chót vót 7 lần là thường. Mọi người cất trữ thanh toán bằng vàng đô gọi là nền kinh tế bị đô la hóa.

Nhất nhất mua cái chi cũng đưa cây đưa chỉ ra thanh toán. Nạn này tới mãi 30 năm sau bằng mệnh lệnh hành chính mới dẹp được.

Như vậy từ 1985 NHNN hay VNĐ sẽ phải chống chỏi với 3 ông kẹ là lạm phát, vàng và đô la. 

Loạn 12 Ponzi

Từ 85 bắt đầu mở cửa và xóa bỏ bao cấp. 2 quyết định sáng suốt khi ở thế chân tường. Tuy nhiên thành Roma đâu thể xây trong 1 ngày, lạm phát vẫn rất cao nhưng người dân sôi sục muốn làm giàu.

Các luật lệ, đặc biệt trong lĩnh vực ngân hàng bị bỏ sạch sau 75 nay trở thành khoảng trống khổng lồ. Tất nhiên những kẻ nhanh lẹ kiểu Ponzi chớp thời cơ ngay.

Nào là Nguyễn Văn 12 của nước hoa Thanh hương, Huỳnh là Lâm cẩu...còn cái xà lỏn tui cũng trả cho bà con.

Năm 88 ra trường tới nhà bác chơi thấy buồn như là thiu. Hóa ra mất 17 cây cho nước hoa Thanh hương. Ngày đó số vàng mua được căn mặt tiền Gia long khúc bán xe Honda Q.1 nha.

Sau khi trấn tĩnh lại thì NHNN chơi chiêu dĩ độc trị độc tức là đám Ponzi trả lãi suất cao thì quĩ Tín dụng nhân dân cũng trả lãi suất cạnh tranh nhờ đó mà hút được lại tiền gởi của dân và làm cho băng Ponzi toang sớm hơn.

Cùng với SX trong nước, mở cửa...lạm phát giảm dần nhưng rõ ràng đây là căn cứ để tách ra thành hệ thống ngân hàng 2 cấp gồm NHNN và 04 chị cả NHQD năm 1990.

Tuy nhiên Ponzi đã thiết lập được chỗ đứng trong xã hội và lâu lâu lại bể 1 vụ

Minh Phụng 

4 chị cả được thành lập theo đúng tiêu chí ngành kiểu CCCP và hoạt động về sau cũng lạ thay rất đúng với tên gồm:

- NH Nông nghiệp: tốt cho tới khi chú bé chăn trâu về và chị 2 lúa ra phố gặp 3 gà mổ te tua

- NH Đầu tư: dạo đó bộ KHĐT là nhất thì bên này a Bắc Hà cũng là đại ca

- NH Công thương: quả đấm thép Huyền như và...sắp tới

- NH Ngoại thương: theo xu thế bộ nội thương, ngoại thương, thương mại gom bi về công thương thì sếp giờ cũng là người Công thương qua.

Quay lại vụ Minh Phụng, người đầu tiên ngấp nghé tỷ phú usd nhờ bất động sản. Chi tiết thì báo đăng rồi nhưng có mấy điều quan trọng rút ra:

- Sau khi hệ thống NH 2 cấp vận hành 7 năm thì kinh tế tốt và kéo theo đất đai BĐS lên giá. Nhìn xung quanh Đông nam á thì tỷ phú từ đất mà lên chiếm đa số chớ đâu.

- VCB bán ngoại tệ trả chậm cho MP. Trả chậm chi tới cả năm, đây là tín dụng được núp tên. Phong trào núp tên này sau nở rộ như bên chứng khoán thì cho vay qua hợp đồng đầu tư ủy thác dựa vô luật dân sự rồi xài margin để gọi tên tín dụng...

- Chênh lệch giá đất thị trường và theo qui định của nhà nước lên tới hàng 100 lần. Gap này khổng lồ nên sẽ hàng hàng lớp lớp khai thác chuyện này và tất nhiên NH là 1 trong những tay chơi chính. Chuyện các PCT Tp.HCM vô vòng lao lý cũng từ gap này.

- Hậu MP thì chỉ mới bán 1 phần đất đai thu hồi đã bù được thiệt hại nên với ai cũng nhận định đen thôi đỏ quên đi và quan trọng là kiểm soát được dòng tiền

3 dòng thác usd

Tới 2008 thì tình cảnh thiếu ngoại tệ đảo ngược trở nên dư thừa. Từ đầu tư trực tiếp nước ngoài FDI, gián tiếp FII, kiều hối, chính phủ vay, doanh nghiệp vay.

Usd vô như lũ thật đúng ý, tất nhiên là ta in vnđ ra đối ứng theo đúng lý thuyết.

Khôn như tiên không tiền cũng dại và tư duy vay được càng nhiều càng tốt nên ông tiên bờm đã bơm tiền ra ào ào trong 10 năm và còn được nhấn ga bởi ảnh hưởng của khủng hoảng nợ dưới chuẩn từ Mỹ lan ra khắp thế giới.

Dòng tiền dư thừa, dễ dãi đổ ụp xuống đầu như trúng số làm mọi người cuống cuồng đầu tư, đầu tư ngoài ngành lan tràn theo kiểu cỏ hàng xóm thì non và nói thật rất phù hợp với thói quen quản trị kiểu gia trưởng, gia đình.

Dòng lũ usd dẫn tới điều đương nhiên là làm dự án vô tội vạ và lạm phát tăng vọt chưa kể đầu tư phái sinh vàng kiểu cờ bạc đãi người đầu, xem tụi tây cũng thường thôi.

Cùng hứng dòng tiền thì ngân hàng mọc như nấm sau mưa, chắc lố khoảng 2/3 so với nhu cầu  nhưng ai cũng cảm thấy bình thường vì ngành nào chả bung ra từ trường đại học, tập đoàn quả đấm thép, doanh nghiệp sân sau...tới tỉnh còn tách rộn ràng.

Một không khí hồ hởi phấn khởi của kỷ nguyên tiền dễ.

Nợ xấu

Có nhiều tiền thì làm chi?

Thì buôn vàng phái sinh như Bầu Kiên, Bình Đông Á hay mua BĐS, làm dự án, mua DN CPH như cảng Qui nhơn, M&A như AVG, Phương nam thâu tóm STB, lấy dự án nuôi dự án...

Kết quả vàng lỗ khủng, dự án chậm trễ, nợ xấu mới lấp ló thì lạm phát phi mã. NHNN buộc chốt chặn lãi suất để cứu vãn nền kinh tế.

Cú khóa này làm nước rút mới biết ai mặc quần liền và tiền mặt trở thành vua.

1 sự tréo ngoe như hồi nước hoa Thanh hương xảy ra: NH nhỏ khát tiền huy động bằng mọi giá còn NH lớn thì lại lén đem tiền cho NH nhỏ vay để kiếm chênh lệch.

Cuộc đua chênh lệch lãi suất bùng nổ, ai có tiền thì tha hồ hưởng. Trong thế khó lại càng khó thêm bởi những người có nhiều tiền mặt như Kho bạc, Thuế, HQ...thậm chí NHNN. .Cuộc chơi đúng kiểu trống đánh xuôi kèn thổi ngược và kết quả NH Đại dương, ACB, Huyền như là tất yếu. 

VAMC và NH không đồng ra đời.

Ngoài những yếu tố gây ra nợ xấu đã biết thì còn có 1 vấn đề thuộc về cơ cấu pháp lý.

Chúng ta biết để NH hoạt động ok thì vòng quay tiền không được chậm trễ và đứt đoạn nên hệ thống pháp luật về định giá, thế chấp, cầm cố, giải chấp, siết nợ, phát mãi, phá sản...phải liền lạc và hệ thống xử lý tranh chấp, trọng tài, tòa án phải đồng bộ hiệu quả và nhanh chóng tương ứng.

Đằng này NH cho vay thì nhanh nhưng xử lý mấy cái kia thì khó tới quá khó nên mọi con đường đều về La mã. Khi nợ xấu chất cao thì NH y như con rùa cõng nợ và dễ hiểu hơn là thùng rác chứa nợ xấu.

Dân ta luôn nghĩ BĐS cứ dài hơi là lãi nên nín thở qua truông được là ổn và VAMC được ra đời với tư duy này.

Giờ quay lại nhiều người nói giải pháp NH không đồng là không hiệu quả vì càng nuôi càng nợ nặng chớ có giải quyết được đâu.

Họ nói không sai nhưng quên mất 1 điều là việc cho NH phá sản là bất khả nếu căn cứ vào hệ thống luật liên quan vừa trình bày ở trên.  

Hội tụ

KTVN có độ mở lớn, tổng XNK lên tới 2,5 lần GDP và FDI chiếm 70% kim ngạch XNK. Kể từ nay NHNN có thể kê cao gối ngủ về tỷ giá usd nhưng ngược lại sức ép lạm phát, lãi suất lại tăng lên. FDI vô kéo theo FII và NH của họ, với nguồn vốn lớn và rẻ này thì ai cũng phải nể và sẽ thấy sức mạnh qua M&A, cho vay rất nhanh.

Luật lệ, qui định vẫn là cái cần quan tâm theo kiểu thực chất giống như Basel, kế toán...sự kiện Corona Vũ hán vừa qua CT Tập làm cả phương Tây ngỡ ngàng vì chỉ thị nhấn mạnh tới khung pháp lý. Họ đâu biết nhân tài vật lực thì huy động cái 1 nhưng để giải quyết triệt để, toàn vẹn thì cần pháp lý. Món này thì TQ, VN thiếu và chất lượng kém do mới toe, do trình thấp, do lợi ích nhóm... 

NH thấy bảo hiểm dư địa còn nhiều nên tràn vô chiếm lĩnh trận địa, lấp đầy khoảng trống bao năm qua. Họ cũng theo vết dầu loang chiếm lĩnh tín dụng tiêu dùng, nơi xưng hùng xưng bá của các chú Chà cũ. Từ nay NH ghép đủ miếng như trước 1975.

Nhưng NH có vẻ trù trừ trước 4.0, QR code chậm triển khai có phải do hàng chục ngàn ATM lỡ đầu tư? Sự chậm trễ này thấy rõ khi so với TQ và là cơ hội cho Fintech...

Nhưng thực ra đối thủ của NH lại nằm ở quỹ đầu tư.

Thử tưởng tượng NH có thể cho vay món nhỏ sau 3s thì điều gì sẽ xảy ra khi quĩ đầu tư bên chứng khoán được phép thu hút từ 1k đồng nhàn rỗi của tất mọi người để đầu tư trong ngày?

Tất cả chỉ vướng rào cản pháp lý. Có lẽ con đường hội tụ ngân hàng, bảo hiểm, chứng khoán sẽ xảy ra sớm thôi. 

2. Cụ tổ ngành ngân hàng VN là ai?

(Vừa gõ xong thì thao tác bậy mất sạch, làm mất công gõ lại)

Nhiều người cho rằng Hồ Quý Ly là ông tổ ngành ngân hàng vì ổng là người đầu tiên đưa tiền giấy thay cho tiền kim loại trước cả nhà Minh bên TQ. Nhưng tổ ngành thì không thể là người thất bại và thực ra tiền giấy này dân không chịu, không xài và có lẽ VN chứng kiến đợt lạm phát đầu tiên trong lịch sử. Vậy HQL không thể là ông tổ ngành ngân hàng VN được.

Các bạn còn nhớ khi An dương vương xây xong thành Cổ loa thì thần Kim Quy hiện lên rút móng chân cho ADV làm lẫy nỏ thần. Từ đó ADV kê cao gối ngủ không sợ ngoại xâm. Mãi sau này Trọng thủy dùng kế nội gián tráo mất lẫy nỏ thần thì ADV thua chạy.

Chạy hết đường gặp KQ, chưa kịp nhờ vả thì KQ nói giặc sau lưng nhà vua đó. Vua đành quay lại chém chết con gái và phi xuống sông tự tử.

Đồng tiền liền khúc ruột, KQ rút móng chân đưa chứng tỏ sự cẩn trọng trong cho vay vì các bạn biết chiêu tra tấn rút móng tay khét tiếng tàn bạo. Tới khi ADV do bất cẩn làm mất vốn đã phải trả bằng cả mạng sống của mình lẫn con.

Kết luận rút ra là nếu vay không trả được thì ngân hàng sẽ truy tới cùng, không thể chạy trốn đâu được.

Khi vua Lê Lợi chiến thắng duyệt binh trên hồ thì thần KQ hiện lên đòi kiếm, vua trả, KQ chào tạm biệt.

Ngân hàng luôn xem giò xem cẳng kỹ càng mới cho vay. Khi bạn thành công, trả được cả vốn lẫn lãi thì bank rất chu đáo và lịch sự, tới tận nơi (gọi là dịch vụ tận cửa). KQ cũng rất kỹ cho vay theo 2 giai đoạn là lưỡi gươm và chuôi gươm cho chắc.

Các cụ vừa cần vừa ghét thần KQ (giống dân Tây ghét dân Do thái) nên thờ theo kiểu cho KQ trên chùa đội hạc, dưới đình đội bia. Tiền tệ rất cần thiết, nền tảng, nhưng phải chịu đựng sức nặng của nền kinh tế thực. Như vậy, rùa là hình ảnh của ngành ngân hàng:

- Vững chãi, chậm chạp: gánh team được nhưng làm chậm và khụng khiệng. Bạn vô NH rút tiền mà ký sai mẫu thì đố lấy được tiền

- Sống lâu: chủ nợ phải luôn sống lâu hơn con nợ chớ

- Đồng tiền liền khúc ruột: rùa đã cắn thì trời gầm không nhả, vay không trả hay trả chậm trễ là biết liền

-  Có mai bảo vệ kiên cố: có các thiết chế, quy định pháp luật chặt chẽ bảo vệ an toàn cho ngân hàng 

Trước khi kể chuyện ai là tổ ngành ngân hàng VN thì nhắc lại chuyện Sơn tinh Thủy tinh trước.
Thực ra đây là câu chuyện liên minh, địa chính trị - bài học quản trị của các cụ. 
Bài học rút ra là:
- Vua Hùng bắt buộc phải liên minh với phe trên núi Tản do Sơn tinh làm tù trưởng vì từ cây gỗ làm nhà, ruộng nương, thú săn...tất tần tật đều lấy từ rừng đến mở rộng lãnh thổ, giữ gìn an ninh bảo vệ lãnh thổ. Các bạn để ý kiến trúc cổ của VN toàn bằng gỗ, đó là lý do giờ tuyệt tích, không thể tìm được dấu tích.
- Thực hiện liên minh bằng con đường hôn nhân, đây là cách làm phổ biến trên thế giới. Từ đó ta thấy con cháu vua chúa là không được lấy nhau vì tình yêu mà hầu hết là hôn nhân phục vụ mục đích chính trị, củng cố quyền lực của vua cha.
- Nói liên minh tức là có đối thủ. Đối thủ ở đây từ miền biển. Theo suy đoán Thủy tinh gốc gác ở Thủy nguyên, 1 huyện thuộc Hải phòng ngày nay. Các bạn biết đời vua Hùng thì vùng này còn ngập nước biển, dấu tích còn lại là các núi đá vôi nhiều như vịnh Lan hạ trên cạn. Dân HP do đó chỉ cần xin được 1 ngọn núi khai thác làm đá, xi măng thì giàu thôi rồi.
- Có cạnh tranh nên vua Hùng phải bày ra cuộc thi mà đề thi thiên hẳn về Sơn tinh. Ai ngờ Thủy tinh thần thông quảng đại cũng kiếm được sính lễ theo yêu cầu, dù hơi trễ. Thủy tinh bị xử ép thế nên thù, về dựng căn cứ ở Núi Đèo - đéo lùi, chả nhường vua Hùng nữa nên liên minh dù thế nào cũng gây sự ấm ức cho bên đối diện nên việc chơi hết thảy mọi người chỉ là chuyện lý thuyết, không thực.