Bài xưa tích cũ

Lựa chọn, hối hận và thỏa mãn

Ai cũng từng mua phải 1 món đồ, về xài không được như ý hay hư hỏng...và thất vọng, hối hận về sự lựa chọn của mình.
Vậy là trong đời, ta luôn phải lựa chọn, cân nhắc mua cái này, chọn cái kia, quyết định A hay B trừ xưa có quá ít sự lựa chọn giống như tái ông thất mã.
Đời giống như mê lộ, chẳng biết quẹo phải, trái hay đi thẳng là hên hay xui. Mất ngựa chưa chắc đã xui mà ngựa trở về chưa chắc đã hên.
Đời không có nhiều lựa chọn đâm ra dễ dàng. Điều này giải thích vì sao dân miền trung học giỏi, chịu thương chịu khó vươn lên. Thì còn con đường nào khác đâu, 1 là ngắm đít trâu, 2 là thoát ly. Chỉ có con đường là học.
Học thành thì đất thành địa linh nhân kiệt.
Con đường nhiều lựa chọn thì như vầy:
Con lừa đứng giữa 2 bó cỏ giống hệt nhau, phân vân suy nghĩ hoài cuối cùng chết đói. Thực ra con lừa đó là con lừa lý thuyết chớ hầu như con lừa nào cũng vục mõm vô 1 bó cỏ, ăn lưng lửng rồi mới thò mõm sang bó kia gọi là thích đứng núi lọ núi chai.
Thường thì con ăn lung tung cả 2 bó sẽ ăn được ít hơn con chỉ ăn 1 bó và khả năng bị ăn đòn là cao hơn.
Trong tâm lý học thì người ta gọi con lừa phân vân hoài là con lừa cầu toàn. Làm gì cũng đắn đo cân nhắc. 
Vd như mua 1 cái áo thì lục tung 99 cửa hàng đường Hai Bà Trưng mặc dù ở cửa hàng thứ nhất đã có 1 áo giá mềm, kiểu dáng ưng ý.
Những người này hay lo kiểu bò trắng răng nên dễ mất ngủ, hay hối hận vì quyết định của mình dẫn tới khó hạnh phúc, thỏa mãn.
Loại người thuận tay phải thì xơi bó cỏ bên phải, thuận tay trái thì bó bên trái hay còn gọi là người có suy nghĩ tiền lào của ý. Tức là khi thấy phù hợp với tiêu chuẩn mình đặt ra thì ok, thỏa mãn, không cầu toàn nữa.
Những người này được gọi là tri túc tiện túc (biết đủ là đủ): đỡ mệt đầu hơn, dễ hạnh phúc và cân bằng trong cuộc sống. Châm ngôn của họ là trông lên thì chẳng bằng ai, ngó xuống thì lại chẳng ai bằng mình.
Như vậy hối hận hay thỏa mãn phụ thuộc vào so sánh rất nhiều, kiểu như thua thầy 1 vạn không bằng kém bạn 1 ly. Ai càng bị tác động của so sánh thì càng dễ bất an, không hài lòng kiểu như vợ nói với chồng: sao bạn anh ai cũng thành đạt mà anh lại thế; rồi sao số tôi khổ chọn anh, mấy người mê tôi xưa giờ giàu có lắm...
Thế nên xưa mới tin vô:
- Vận may. Ngay cả Napoleon khi chọn tướng đánh trận mở màn cũng hỏi thằng đó hên không. Vì tướng của ổng là giỏi rồi, khác là có người đánh cái thắng, có người trầy trật mới thắng
- Năng lực. Gặp may mà năng lực kém thì cũng khó bền, dễ ngáo đá như mấy VIP dạo này xuất hiện hơi nhiều ở nước ta. Trao thêm đôi cánh cho con kiến là gây họa cho nó.
- Phong thủy. Nhà cửa hạp phong thủy thì sức khỏe tốt. Khỏe thì minh mẫn. Có minh mẫn mới biết chọn bó cỏ không tẩm urea.
- Mồ mả. Mấy người vô thần là trật lấc. An tâm mồ mả làm con người an nhiên. Có an nhiên thì mới có sáng suốt, mới biết ơn thế hệ trước mà các cụ gọi là phúc. Có lòng biết ơn thì mới tránh làm càn, làm điều xằng bậy, mục hạ vô nhơn được.
Cuối cùng, quyết định sai là 1 phần của cuộc sống. Hiện tại ok mới là quan trọng:
Khi đứng từ trên cao nhìn nỗi khổ của kẻ khác hay của ngay chính mình người ta không khỏi mỉm cười

(TLTK)

Một ví dụ kinh điển là cuộc tấn công của người Nhật vào Trân Châu Cảng. Căn cứ quân đội lúc bấy giờ có nên di tản hay là không?
Từ quan điểm của ngày nay: hẳn nhiên, vì có đủ bằng chứng cho thấy cuộc tấn công xảy ra đến nơi rồi. Tuy vậy, chỉ khi hồi tưởng lại thì các tín hiệu mới hiện ra rõ ràng. Vào thời điểm đó, tức năm 1941, các tín hiệu mâu thuẫn nhau nhiều đến thừa thãi.
Một số xác định có cuộc tấn công; số khác thì không. Để đánh giá chất lượng của một quyết định, ta phải sử dụng thông tin có sẵn vào thời điểm đó, lọc bỏ mọi thứ mà ta biết về nó sau cuộc tấn công. (đặc biệt là khi nó quả thực đã xảy ra)
Một thí nghiệm khác:
Bạn được giao nhiệm vụ đánh giá hiệu quả của ba bác sĩ phẫu thuật tim. Để thực hiện điều này, bạn yêu cầu mỗi người thực hiện một ca phẫu thuật khó năm lần. Qua nhiều năm, xác suất tử vong từ các quá trình này đã ổn định ở con số 20%. Với bác sĩ A, không ai chết. Với bác sĩ B, có một người chết. Với bác sĩ C, 2 bệnh nhân tử vong. Bạn sẽ sắp hạng hiệu suất của A,B và C thế nào?
Nếu bạn nghĩ giống như hầu hết mọi người, bạn cho A là tốt nhất, B là người giỏi thứ nhì còn C là người tệ nhất. Và vậy là bạn đã vừa rơi vào thiên kiến bởi kết quả.
Bạn có thể đoán ra tại sao: Các mẫu khảo sát quá nhỏ, dẫn tới các kết quả là vô nghĩa. Bạn chỉ có thể thực sự phán xét một bác sĩ phẫu thuật nếu bạn biết chút gì đó về lĩnh vực này, và rồi bạn giám sát cẩn thận việc chuẩn bị và thực thi của ca mổ. Nói cách khác, bạn đánh giá quá trình chứ không phải kết quả.
Thay vào đó, bạn có thể sử dụng một mẫu khảo sát lớn hơn: một trăm hay một ngàn ca phẫu thuật nếu bạn có đủ số bệnh nhân cần đến loại phẫu thuật đặc biệt trên đây. Còn bây giờ thì ta có đủ để biết rằng, với một bác sĩ phẫu thuật trung bình, có 33% khả năng là không có ai chết, 44% khả năng là có một người chết, và 20% khả năng là có 2 người chết.
Đó là một phép tính xác suất đơn giản. Điều nổi lên ở đây là: Không có khác biệt to lớn nào giữa khả năng không có ai chết và có 2 người chết. Để đánh giá ba nhà phẫu thuật thuần túy dựa trên cơ sở là các kết quả của họ hẳn không chỉ là cẩu thả mà còn vô nguyên tắc.
Kết luận:
Đừng bao giờ phán đoán một quyết định thuần túy dựa vào kết quả của nó, đặc biệt là khi có xuất hiện vai trò của tính ngẫu nhiên và “các yếu tố ngoại vi”. Một kết quả xấu không tự động cho thấy một quyết định xấu và ngược lại.
Vậy thay vì cứ vò đầu bức tóc vì một quyết định sai lầm, hay tự khen mình vì một quyết định có thể chỉ là trùng hợp ngẫu nhiên mà dẫn tới thành công, hãy nhớ ra tại sao bạn chọn những gì bạn đã làm. Liệu các lý do của bạn có hợp lý và dễ hiểu? Đến khi đó bạn hẳn sẽ làm tốt nếu bám vào phương thức đó, kể cả khi bạn không gặp may trong lần trước đó.    

Luật của may mắn

Hồi 1954, tiếp quản Hà nội đội quân đi đầu đang rầm rập tiến vào bỗng chuyển thành hàng 2 đi trên vỉa hè dù đường ta rộng thênh thang 10m.
Hóa ra trung đội trưởng đi đầu nhớ ra ở quê em thì đường bao giờ cũng làm cao hơn đất xung quanh. Vô đây là phải khí thế, đàng hoàng nên ta phải đi đường chính: leo lề. Dù lèm bèm chửi tụi phố sao ngu dữ.
Điều này cũng báo hiệu vận may giờ thuộc về những người đi bộ trên lòng đường, còn đi bộ trên lề đường sẽ xui.

Trên thế giới chạy xe bên trái có Anh Nhật Úc...còn lại chạy bên phải.
Nước Anh là xứ CNH đầu tiên nên cũng là nước đầu tiên làm đường to bằng mấy đường chuẩn La mã, dĩ nhiên trước dành cho ngựa, tới khi có xe hơi thì xe hơi chạy.
Oái oăm là ông sáng chế thuận tay trái, từ đó xe chạy bên trái, tay lái bên phải-như chúng ta quen gọi là tay lái nghịch.
Úc thuộc địa Anh, làm theo. Nhật phục Anh sái cổ, bắt chước ngay. Cái gì cũng có lịch sử cả, với lối tư duy đó người Nhật mang tới trào lưu photocopy không tiền khoáng hậu. 
Tới VN phong trào này lan tới cả tầng lớp GSTS ưu tú, họ cũng toàn photocopy cắt dán minh họa thay cho suy nghĩ.
Nhưng thế giới luôn phải cân bằng, Anh tuy mặt trời không bao giờ lặn trên đế quốc Anh nhưng không bao giờ có thể nắm 100% quyền lực.
Người Pháp phản đối bằng cách làm ngược người Anh, đi bên phải. Thế giới khoái quá, theo rần rần. Tới Mỹ là thuộc địa cũ của Anh cũng chọn phải giống người Pháp.
Cách làm ngược từ đó trở thành 1 phương pháp sáng tạo chính như trong chứng khoán, chuyên gia nói thị trường lên thì nhà đầu tư sẽ bán ra. 
Hay LX tạo ra kinh tế kế hoạch hóa, nhất nhất ngược với kinh tế thị trường, đối nhau chan chát.
Như thực tế chứng minh Mỹ chỉ là siêu cường độc tôn trong 1 thời gian ngắn, sau đó TQ trỗi dậy, Nga phục hồi...để luật cân bằng hoạt động.
Cũng như thế CNTB không thể 100% trên toàn cầu được mà phải luôn có đối trọng. Chỉ khổ cho những nước, những ai làm đối trọng (giống cần cẩu xây dựng bao giờ cũng có cục đối trọng beton lơ lửng trên phố đông người).    
Thực ra, trên thế giới người thuận tay phải luôn đông hơn người thuận tay trái nên theo người thuận tay phải là theo đa số. Thế giới càng hiện đại thì người tay chiêu càng buộc phải sử dụng đồ dùng cho bên tay phải, đôi khi tới cực đoan như trẻ bị cấm viết tay trái chẳng hạn.
Các bạn bước vô cửa hàng, siêu thị thì bên tay phải luôn là hàng trọng tâm, doanh số cao hơn bên trái nên ai thuê quầy bên phải phải trả nhiều tiền hơn người thuê quầy bên trái.
Đơn giản người thuận tay phải gặp khúc quẹo sẽ quẹo phải còn tay chiêu sẽ quẹo trái.
Tương tự khi đánh bài bạn chia bài theo chiều kim đồng hồ thì xác suất thắng sẽ cao hơn. Cái này bà con có kinh nghiệm luôn kiêng bước chân trái khi ra khỏi nhà và chê tay chiêu đập niêu không vỡ.

Còn bạn, bước chân trái hay bước chân phải khi ra khỏi cửa? Nhớ là có thờ có thiêng có kiêng có lành. Anh năng đi lại mẹ thầy thêm thương.

Nhưng bạn hãy nhớ ở VN, TQ thì luôn nam tả nữ hữu hay Ấn độ thì khi làm nhà ống nước sạch vô bên phải và nước thải ra bên trái. 

Luật hình thành trước bao nhiêu sức ép?

Một luật ban hành có bao góc tư duy chi phối?
Luật thường làm ra để phục vụ cho hiện tại, cho viễn kiến và tiếp nối giải quyết hậu quả quá khứ-giống như trong cuộc sống thường nhật vậy.
Thường sẽ có:
- Tư duy logic thông thường hay quan niệm kinh tế thông thường, hàng hóa thông thường. Đây là lối tư duy thông thường của đa số 
- Tư duy theo kiểu tài chính, dòng tiền...ảnh hưởng tới thị trường tài chính. Mà giờ hầu như cái gì chẳng liên quan tới tài chính. Tiền hàng luôn song hành với nhau, cái khó là tư duy tiền thì không phải lúc nào cũng giống tư duy hàng,, thậm chí có khi khác hẳn
- Tư duy kiểu phòng thủ: là lối tư duy của CA, QĐ. Cũng là 1 lối tư duy chuyên biệt. Nếu lối tư duy này quyết định thì giống như đội bóng toàn hậu vệ
- Tư duy kiểu audit trail: là lối tư duy của dân kế toán, kiểm toán. Có đủ rành mạch để kiểm tra lại không là câu hỏi cánh này trăn trở
- Tư duy tuân thủ và kết nối: vai trò của bộ tư pháp. Có thống nhất với hệ thống luật, có kết nối êm với các thỏa thuận quốc tế không...
- Tư duy lợi ích nhóm: luật bao giờ cũng phục vụ nhóm cụ thể nào đó nhất là luật chuyên ngành. Nên ăn cây nào rào cây đó là lẽ tự nhiên. Có điều ai cũng rào cây cả thì không thành vường được.
- Cuối cùng là tư duy nhà chính trị: sẽ kết hợp, dung hòa, làm mềm, gia tăng gia vị cho những góc tư duy khác biệt trên. 
Trong đó khốn khổ nhất là món cocktail giữa gia tăng giá trị, phòng thủ...hay giống cách nói hiện hành là xây và chống, tập trung và dân chủ lại về mo, tức là luật ra chỉ quẩn chân, chẳng áp dụng được như luật cạnh tranh, luật phá sản chẳng hạn.