Niêm yết hay không niêm yết

Thứ Sáu, 20 tháng 4, 2012

HOSE năm 2003

“BÀN VỀ MỘT SỐ BIỆN PHÁP ĐIỀU HÀNH THỊ TRƯỜNG CỦA TRUNG TÂM GIAO DỊCH CHỨNG KHOÁN
TP.HỒ CHÍ MINH”

Tp. Hồ Chí Minh, ngày… tháng…. Năm 2003

Cho đến thời điểm này, thị trường chứng khoán Việt Nam đã chính thức đi vào hoạt động được gần 3 năm. Dù đó chưa phải là khoảng thời gian dài nhưng cũng đủ để chúng ta có thể xem xét những mặt đạt được và những tồn tại trong cách thức điều hành, từng bước hoàn thiện hoạt động của thị trường để thị trường chứng khoán thực sự phát huy 2 chức năng cơ bản là cung cấp dịch vụ nhằm tạo tính thanh khoản cao cho thị trường và nâng cao chức năng quản lý giám sát để thị trường luôn hoạt động trật tự, công bằng, minh bạch.

Để có được cái nhìn nhận tổng thể về các biện pháp điều hành thị trường thì theo tôi trước hết chúng ta phải xem xét về hoàn cảnh ra đời của thị trường chứng khoán VN, những khó khăn khách quan và chủ quan mà chúng ta gặp phải trong thời gian qua.

Thứ nhất,Thị trường chứng khoán ra đời và đi vào hoạt động trong điều kiện hạ tầng pháp lý, kế toán nói chung và khung pháp lý cho thị trường chứng khoán nói riêng còn chưa hoàn chỉnh, các văn bản điều chỉnh hoạt động trên thị trường chứng khoán còn nhiều bất cập, chồng chéo, mơ hồ, chưa thống nhất và chưa sát với thực tế. Chính sách khuyến khích về thuế đối với hoạt động về chứng khoán mang tính ngắn hạn, tạm thời nên chưa thực sự là động lực cho các chủ thể tham gia thị trường. 
Đến nay, một số công ty chứng khoán và công ty niêm yết đã hết thời hạn được hưởng ưu đãi về thuế. Điều này đồng nghĩa với việc không còn những khuyến khích của chính phủ đối với các thành phần này nữa.

Thứ hai,tiến trình cổ phần hóa còn diễn ra chậm nên ảnh hưởng đến nguồn cung hàng hoá cho thị trường chứng khoán trong 3 năm qua. Thêm vào đó, việc phần lớn số cổ phần chủ yếu được bán trong nội bộ công ty nên tính công chúng hóa chứng khoán chưa cao đã ảnh hưởng đến tính thanh khoản của chứng khoán trên thị trường.

Thứ ba, lĩnh vực chứng khoán vẫn còn khá mới mẻ đối với đại bộ phận công chúng ở nước ta. Hiện nay, đa phần dân chúng vẫn chưa có khái niệm gì về chứng khoán và tập quán kinh doanh chứng khoán mà tập trung vào gửi tiết kiệm tại ngân hàng hay đầu tư vào bất động sản còn các công ty khi có nhu cầu về vốn thì chủ yếu huy động qua ngân hàng. 
Còn một số thành phần trực tiếp tham gia vào thị trường chứng khoán như công ty chứng khoán, công ty niêm yết, nhà đầu tư thì tập quán này cũng chỉ đang từng bước hình thành.

Thứ tư, TTGDCK hiện nay còn hạn chế về điều kiện cơ sở vật chất kỹ thuật, công nghệ, đội ngũ cán bộ quản lý, điều hành còn chưa có nhiều kinh nghiệm thực tiễn.

Những khó khăn trên đã tác động không ít đến quy mô hoạt động, công tác tổ chức quản lý, điều hành của TTGD. Vậy, trong 3 năm qua, chúng ta vẫn còn những tồn tại, vướng mắc gì cần khắc phục để thị trường hoạt động được tốt hơn?

Trước hết, chúng ta có thể nhận thấy rằng diễn biến trên thị trường chứng khoán trong thời gian qua bị ảnh hưởng nhiều bởi yếu tố tâm lý của nhà đầu tư, việc mua bán chứng khoán vẫn thực hiện theo cảm tính và xu hướng “đám đông”. Chính yếu tố này đã gây nên nhiều khó khăn trong việc hoạch định chính sách, đưa ra các quyết định điều hành cũng như đánh giá biến động của thị trường khi các quyết định mới được áp dụng.

Việc phân cấp về chức năng, nhiệm vụ của TTGD với các Vụ trực thuộc UBCKNN còn chưa rõ ràng nên đã gây trở ngại cho Trung tâm khi đưa ra các biện pháp điều hành thị trường một cách nhanh nhạy và kịp thời hơn.
Các quy chế, quy định, quy trình làm việc của TTGDCK được xây dựng khi TTCK chưa thực sự đi vào hoạt động. Đến nay, sau một thời gian được ứng dụng vào thực tế đã thể hiện một số điểm không thích hợp với thực tế thị trường.
Công tác giám sát thị trường còn thực hiện thủ công, hệ thống phần mềm trợ giúp giám sát và các tiêu chí giám sát còn trong giai đoạn xây dựng nên phần nào tác động đến hiệu quả của công tác này.
Các dịch vụ TTGDCK hiện cung cấp cho thị trường còn chưa phong phú, lệnh đặt chỉ là lệnh giới hạn nên cũng chưa hấp dẫn nhà đầu tư, công tác đăng ký, lưu ký, thanh toán bù trừ vẫn thực hiện theo mô hình quản lý 2 cấp nên chưa phát huy được hết chức năng cung cấp dịch vụ đối với thị trường.
Hiện nay, một số công ty niêm yết vẫn chưa am hiểu nhiều về các luật lệ, quy định về hoạt động trên thị trường chứng khoán. Điển hình là việc công bố thông tin không kịp thời và không rõ ràng trong thời gian qua đã ảnh hưởng không nhỏ đến lòng tin của nhà đầu tư vào thị trường.
Để giải quyết những tồn tại và vượt qua những khó khăn trên đòi hỏi sự hợp tác của tất cả các thành phần tham gia thị trường cũng như những hỗ trợ của chính phủ hơn nữa đối với ngành chứng khoán non trẻ này.
Đối với Trung tâm Giao dịch chứng khoán, là một bộ phận cấu thành của thị trường, để góp phần cho thị trường hoạt động hiệu quả, trật tự, công bằng, minh bạch trong giai đoạn tiếp theo thì tôi cho rằng cần sớm triển khai một số biện pháp như sau:
Thực hiện hợp tác, liên kết chặt chẽ các thành phần tham gia thị trường với sự chỉ đạo của UBCKNN
. Cần chú trọng đến việc thiết lập một cơ chế phối hợp linh hoạt, nhịp nhàng và đồng bộ giữa các bộ, ngành liên quan để ban hành kịp thời các chính sách tác động đến thị trường. Bên cạnh đó, tiếp tục liên kết với các công ty chứng khoán, công ty niêm yết, quỹ đầu tư và lắng nghe ý kiến của nhà đầu tư, từ đó có thể thực hiện một chính sách đồng bộ, hỗ trợ lẫn nhau giữa các thành phần của thị trường.
Bên cạnh đó, các biện pháp điều hành trực tiếp và gián tiếp phải luôn hướng đến các mục tiêu sau
Công khai, minh bạch các quy trình, quy định của TTGD và thực hiện theo định hướng công bằng. Các quy định cần diễn đạt một cách rõ ràng, dễ hiểu và được phổ biến rộng rãi cho nhà đầu tư. Các điều luật cũng phải được áp dụng công bằng cho tất cả những người tham gia mà không có sự ưu đãi hay phân biệt. Và điều quan trọng cần chú ý là tất cả các điều luật được áp dụng đều phải hướng đến mục tiêu bảo vệ quyền lợi của nhà đầu tư.
Nhấn mạnh đến chức năng giám sát, cơ chế thực thi và tuân thủ của công ty chứng khoán và công ty niêm yết. Các công ty chứng khoán và công ty niêm yết phải tuân thủ nghiêm chỉnh các điều luật và hướng dẫn của TTGD.
Đảm bảo thị trường minh bạch: Yếu tố minh bạch của thị trường được hiểu là mức độ nhanh nhạy mà các thông tin giao dịch được công bố cho người đầu tư bao gồm cả những thông tin trước giao dịch và sau giao dịch. 
Việc tiếp cận kịp thời các thông tin này cho phép nhà đầu tư tự bảo vệ được quyền lợi của họ và giảm được những giao dịch không công bằng. Tăng tính minh bạch của thị trường cũng mang lại nhiều lợi ích cho việc quản lý của công ty niêm yết. 
Tại TTGDCK TP.HCM trong thời gian qua luôn chú trọng đến việc công bố các thông tin về giao dịch cho nhà đầu tư một cách kịp thời và đầy đủ. 
Ngoài các thông tin về giá, khối lượng đặt lệnh ở 3 mức tốt nhất được công bố trực tiếp trong giờ giao dịch đến tất cả các công ty chứng khoán, Trung tâm còn xuất bản các ấn phẩm như Bản tin thị trường (xuất bản 5 số một tuần), Bản thống kê thị trường (xuất bản mỗi tháng một số), trang web riêng của Trung tâm. 
Các ấn phẩm này thể hiện đầy đủ các thông tin về giao dịch, các bảng thống kê, phân tích cũng như các thông tin liên quan đến tình hình hoạt động, tài chính, công bố thông tin của công ty niêm yết, cho phép nhà đầu tư tự đánh giá được hoạt động của thị trường và đưa ra những quyết định thích hợp. 
Trong thời gian tới, khi thị trường được mở rộng hơn như tăng đợt khớp lệnh, áp dụng lệnh ATO thì việc nâng cao tính minh bạch của thị trường lại càng quan trọng và cần thiết hơn nữa. 
Việc nâng cao tính minh bạch của thị trường cũng có nghĩa là cung cấp đầy đủ các công cụ cho nhà đầu tư đánh giá hoạt động giao dịch, từ đó giảm bớt yếu tố mua bán theo tâm lý như trong thời gian qua.
Đối với công tác lưu ký và thanh toán bù trừ:
Trung tâm giao dịch chứng khoán HCM luôn hướng đến mục tiêu đơn giản hoá các thủ tục lưu ký, thanh toán nhằm nâng cáo tính thanh khoản cho thị trường. 
Trong thời gian qua, TTGD đã thực hiện rút ngắn thời gian thanh toán các giao dịch chứng khoán từ T+4 còn T+3, bên cạnh đó, còn thực hiện một số điều chỉnh giảm bớt thủ tục hoạt động lưu ký, rút ngắn thời gian luân chuyển chứng từ giữa các thành viên lưu ký với Trung tâm và từng bước tiến hành việc tự động hóa hoạt động đăng ký, thanh toán bù trừ và lưu ký chứng khoán nhằm nâng cao tính linh hoạt, hiệu quả của thị trường. 
Hiện nay, Trung tâm đang nghiên cứu đưa vào phương thức quản lý 1 cấp, tức Trung tâm sẽ cung cấp dịch vụ, thanh toán trực tiếp đến nhà đầu tư, điều này giúp hoạt động này trở nên chuyên nghiệp, đa dạng nhanh gọn hơn.

Hoạt động giao dịch và theo dõi giao dịch:
Cho đến nay thì hoạt động giao dịch diễn ra suôn sẻ, chưa có sự cố quan trọng nào xảy ra. 
Đối với một số biện pháp kỹ thuật và hành chính áp dụng trong thời gian qua, mặc dù có nhiều ý kiến khác nhau về việc áp dụng các biện pháp này nhưng xét về yếu tố ổn định lâu dài và tiến triển của thị trường thì các biện pháp áp dụng là kịp thời và thích hợp với điều kiện thị trường vào giai đoạn đó. 
Trong tương lai, khi thị trường phát triển một cách toàn vẹn hơn, tình hình giao dịch diễn ra theo quy luật hơn thì các biện pháp trên sẽ được cân nhắc trên cơ sở quy luật thị trường, kết hợp với việc hài hoà lợi ích của các bên tham gia nhằm hướng đến mục tiêu thị trường công bằng, công khai, minh bạch và bảo vệ quyền lợi của người đầu tư.
Vấn đề công bố thông tin: Việc hoàn thiện chế độ công bố thông tin là vấn đề cấp thiết trong giai đoạn hiện nay. Về phía Trung tâm thời gian qua đã có nhiều cố gắng trong công tác này. 
Cụ thể là việc cải thiện nội dung và hình thức “Bản tin thị trường”, phát hành tờ “Thống kê thị trường” hàng tháng cũng như đang tích cực hoàn thiện việc công bố thông tin qua mạng và trên trang web của Trung tâm. 
Bên cạnh đó, việc cần quan tâm nữa là giúp các công ty niêm yết hiểu rõ bản chất của công tác công bố thông tin để có cái nhìn đúng đắn về chức năng này. 
Từ đó sẽ áp dụng đúng nguyên tắc cung cấp thông tin kịp thời, trung thực, không chỉ công bố những thông tin tốt mà phải chấp nhận công bố những thông tin không tốt.

Kỷ luật, chế tài đối với công ty chứng khoán:
Việc các công ty chứng khoán hoạt động hiệu quả, giảm thiểu rủi ro cho khách hàng, cũng là một yếu tố giúp thị trường hoạt động ổn định. 
Chính vì vậy, ngoài việc chấp hành đầy đủ, nghiêm chỉnh các điều luật và quy định liên quan, các công ty chứng khoán cần xây dựng một chính sách và quy trình giám sát hoạt động nội bộ cũng như quy trình hoạt động của riêng mình ( bao gồm quy trình tự doanh, trao đổi thông tin, bảo quản tài sản của khách hàng…). 
Điều này cho phép công ty quản lý được các rủi ro có thể xảy ra và nâng cao hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp. Riêng về phần TTGDCK sẽ thực hiện hỗ trợ các công ty chứng khoán trong phần đánh giá việc thực hiện các quy trình quản lý rủi ro nội bộ này.

Quan hệ với cơ quan truyền thông và công chúng đầu tư:
Đối với lĩnh vực hoạt động mà yếu tố nhạy cảm về thông tin đóng một vai trò thiết yếu như thị trường chứng khoán thì các ý kiến của cơ quan truyền thông là rất quan trọng. 
Trong thời gian qua, thông tin của các cơ quan truyền thông đã tác động đến nhận thức của nhà đầu tư về hoạt động quản lý cũng như những biến động trên thị trường. 
Vì vậy, để thị trường hoạt động ổn định, tránh việc có những thông tin sai lệch ảnh hưởng đến thị trường, thì việc giúp các cơ quan truyền thông thông hiểu về vai trò, mục tiêu, hoạt động điều hành thị trường cũng như lý do áp dụng các biện pháp quản lý là rất quan trọng. 
Xuất phát từ quan điểm này, TTGDCK đã nhiều lần tổ chức những cuộc gặp gỡ, giao lưu với các cơ quan báo chí, với giới đầu tư để nắm bắt ý kiến của họ cũng như củng cố mối quan hệ bền vững, thông hiểu nhau hơn nhằm hoàn thiện hoạt động quản lý, điều hành thị trường của TTGDCK.

Vấn đề quản lý trong trường hợp thị trường biến động mạnh:
Do lĩnh vực chứng khoán còn mới mẻ và công chúng còn chưa quen với việc đầu tư chứng khoán nên yếu tố ổn định thị trường và hạn chế rủi ro cho nhà đầu tư là rất quan trọng. 
Để đảm bảo yếu tố này, TTGDCK đã thực hiện áp dụng biên độ giá tùy theo diễn biến từng thời kỳ của thị trường. phần nào đã góp phần giảm được những biến động mạnh cho thị trường trong thời gian qua. 
Ngoài ra, TTGD cũng thực hiện biện pháp cảnh báo và ngừng giao dịch đối với loại chứng khoán có biểu hiện bất thường trong giao dịch hay công bố thông tin, tuy nhiên thời gian qua các biện pháp này còn ít được áp dụng. 
Trong tương lai, các biện pháp này sẽ được thực hiện trên cơ sở nghiên cứu tình hình giao dịch thực tế và tham khảo ý kiến của UBCKNN, công ty chứng khoán đề ra tiêu chí cho những trường hợp này. 
Khi các tiêu chí đã được chuẩn hóa thì có thể áp dụng chế độ ngắt mạch tự động khi thị trường biến động mạnh.
Một vấn đề mà theo tôi cũng sẽ ảnh hưởng đến công tác điều hành trong thời gian tới là việc chuyển đổi TTGD từ cơ chế hành chính sự nghiệp sang hướng doanh nghiệp.
Điều này sẽ giúp cho TTGD phải tự hoàn thiện hơn cơ chế điều hành và hoạt động của mình đồng thời nâng cao năng lực, tính chuyên nghiệp của đội ngũ nhân viên TTGD.

Trên đây là một số ý kiến của chúng tôi về các biện pháp điều hành thị trường nhằm nâng cao tính toàn vẹn của thị trường, đảm bảo thị trường chứng khoán thực sự hoạt động ổn định, công bằng, công khai, minh bạch và có tính thanh khoản cao. 
Xin chân thành cảm ơn sự chú ý lắng nghe của các đồng chí lãnh đạo và quý vị đại biểu.
Kính chúc quý vị nhiều sức khỏe, hạnh phúc và thành đạt.

Hôm rồi có ông anh hỏi tôi một vấn đề nóng đối với doanh nghiệp niêm yết.
Anh nói công ty từ ngày lên sàn tới giờ như cuộc vui ngắn chẳng tày gang, 3 phần vui vẻ, 7 phần lo lắng.

Phần vui:
- Lên sàn, cổ phiếu có thanh khoản, mua bán được. Mình vui mà anh em chiến hữa cũng vui vì ôm cổ ấp chứng đã lâu

- Lên sàn, mới biết công ty mình quan trọng, giá trị vô hình cao chất ngất

- Ý tưởng, dự án được thị trường đánh giá cao. Phát hành tăng vốn, chia thường, trả cổ tức bằng cổ phiếu ba con hưởng ứng nhiệt liệt

- Mọi người rất quan tâm tới ta. Mạnh khỏe không, phát biểu những gì đều được quan tâm kỹ.

Phần lo:
- Lo hoàn thành chỉ tiêu kế hoạch sản xuất kinh doanh. Vậy mà vẫn có người nói làm chỉ tiêu thấp để vượt mức hoành tráng. Nói vậy là biết một chưa biết hai vì nếu chỉ tiêu thấp thì ảnh hưởng ngay lê giá cổ

- Lo công bố thông tin kịp thời chính xác. Chậm thì bị bắt bẻ đã đành mà có khi nhanh mồm thông tin trước báo chí cũng lại bị cơ quan quản lý bẻ hành bẻ tỏi

- Từ vụ công bố thông tin này mà đối thủ cạnh tranh biết liền ra tay tấn công gây khó. Tới kỳ họp đại hội cổ đông cài người là cổ đông nhỏ vô tranh cãi làm cho quyết sách châm trễ, việc muốn quyết nhanh mà bất lực, vuột mất thời cơ.

- Cổ đông nhỏ còn đỡ, cá mập rình quanh thâu tóm đến nửa chặng đường mình mới biết. Thập phần khó khăn vất vả

- Thị trường xanh thì từ sếp tới lính mơ màng mua bán, quên cả việc chính. Thị trường gấu thì buồn như mất sổ gạo

- Chỉ buồn không còn đỡ, cánh quen biết, quan tâm cứ điện thoại hỏi công ty ông có việc gì không mà giá xuống thế. Nhớ khi xưa tài sản vô hình cao nay có lẽ lại thành âm…

Nói chung lo nhiều, vui ít. Đặc biệt khi thị trường xuống triền miên 2-3 năm liền. Có thơ làm chứng về nỗi lo:

Hàng xóm có con nhỏ. Hôm qua nghe hát ru. Tất nhiên từ CD. Lời xưa ru về farmer mà nghe rất gần với dân chứng khoán.

Nhiều bạn hỏi tui làm sao kinh doanh chứng khoán thành công. Thành công thì tui không chắc nhưng tui chắc một điều về nỗi lo mà bài ca dao về nông dân là một câu trả lời.

Ca dao này hé lộ nỗi lo toan của dân chứng, không khác gì các cụ ngày xưa. Nó giúp ta trăn trở: Vậy ta là farmer hay hunter?

Người ta đi cấy lấy công

Tôi nay đi cấy còn trông nhiều bề

Trông trời trông đất trông mây

Trông mưa trông nằng trông ngày trông đêm

Trông cho chân cứng đá mềm

Trời yên bể lặng mới an cõi lòng

Dịch qua ngôn ngữ chứng khoán.
Mới vô đề nhà đầu tư cá nhân (nông dân) đã có ý chê mấy chú làm thuê chuyên nghiệp. Thể nào mà mấy quĩ làm ăn thật khó khăn. Các nông dân nhà ta chỉ tin chính bản thân mình.

Tự thân nên phải lo nhiều.

Nào là trời (tình hình kinh tế thế giới). Trước mình cứ khẳng định không lien quan đến khủng hoảng tài chính Mỹ, sau hóa ra lại ngược lại.

Nào là đất (tình hình kinh tế Việt nam), đến trông mây (chính sách điều hành của nhà nước – hehe). Hơi nước lên cao kết tụ thành mây, mây nặng lại thành mưa.

Qua món đó thì tới món xu hướng, ngành nào có thể ngược xu thế chứ ngành này khó à nha. Cứ nghe ra ra chiện tâm lý bầy đàn thì rõ. Mà món này dân ta là vô địch, từ phong trào này tới phong trào khác…nên mới phải lo thon thót

Trông mưa trông nắng trông ngày trông đêm
Đêm ở ta nhưng ngày ở Mỹ, đêm qua nó xuống ta cũng rầy rà.

Trông cho chân cứng đá mềm
Mong chờ của farmer điển hình, không khoái làm hunter. Lo lắm nhưng vẫn lạc quan, đó là truyền thống ngàn năm rùi. Bạn nào dân chứng mà không lạc quan thì rất dễ bịnh nghen.

Ngó chuyện hải quân Hàn quốc chìm tàu chết mấy chục mạng bữa nay mới thấy cái lo tưởng như viển vông lại rất thật

Trời yên bể lặng mới an tấm lòng
Ta mới ra khỏi chiến tranh thời gian ngắn mà tưởng đã thời xa vắng nào. Câu kết khẳng định chân lý chỉ có bình thường, không thiên tai, không xung đột thì mới an lòng làm ăn được.

Kể tôi nghe xong anh bảo hiện có nhiều người khuyên thành hai hướng, ý chú tính sao?

- Hướng thứ nhứt: Thôi thì thời buổi khó khăn, năm ở sàn chỉ thiệt. Thôi ta rút về, tái cấu trúc lại công ty. Chờ ngày mạnh khỏe, trời tốt ta lại lên sàn. Đâu cứ phải nhất nhất bám giữ mần chi

- Hướng thứ hai: Công ty đại chúng quá, hỗn tạp. Nhà đầu tư không hiểu công ty nên dễ dao động. Chi bằng ta giảm mức bên ngoài nắm giữ xuống, càng ít càng tốt, miễn sao đúng luật là được

Nhớ những ngày anh vật lộn trong hăm hở với kế hoạch niêm yết. Tái cấu trúc công ty, thuê công ty kiểm toán, thuê công ty chứng khoán tư vấn, lập hồ sơ giấy tờ, đưa ra những dự án và con số hoành tráng, tổ chức roadshow cho thiên hạ biết tiếng...

Sau gần năm, con tàu anh lên niêm yết, ra biển lớn với bao hy vọng chờ mong. Biển không chỉ có chân trời và cá lớn, biển còn có bão và cuồng phong.
Trước bão, chọn ghé bờ trú bão hay ở lại khơi xa.
Nếu trú bão, khi bão tan anh phải chờ vài năm mới được niêm yết lại vì luật quy định thế. Thị trường chứng khoán là nơi không có trí nhớ nhưng với cổ đông, họ nhớ anh đã từng trú bão.
Vậy niêm yết hay rời bỏ niêm yết cũng giống như lựa chọn trú bão hay không trú bão.
Nếu trú bão, anh sẽ là một trong hàng vạn tàu cá.
Nếu ở lại, hiểm nguy không lường trước nhưng anh sẽ thành đảo, sẽ có tên vì đơn giản bão không thể đánh chìm đảo.
Vậy, niêm yết hay không niêm yết quả là nan đề. Giống chàng Hamlet xưa trăn trở: to be or not to be.

(Đăng ngày: 09:17 16-09-2011)