HÀNH QUÂN THIÊN

Tôn Tử nói: Phàm đóng quân đối địch với quân thù
-         Vượt qua núi, chia quân giữ các ải hiểm yếu, đóng gần nơi có nước, hướng về ánh sáng, chiếm nơi cao, không tiến ngược lên gò núi cao để khu trục địch. Đó là phép đóng quân ở đất núi.
-         Vượt qua sông, đóng xa bờ. Địch vượt sông mà đến, ta không nghênh chiến sát bờ, chờ quân địch qua một phần quân, thế địch bị chia xẻ, ta tiến đánh thì được lợi; ta muốn đánh không nên dựa sát bờ sông mà đón địch, hướng về ánh sáng, chiếm nơi cao, không nên ở phía hạ lưu. Đó là phép đóng quân ở trên nước.
-         Qua những nơi đất cằn cỗi, bùn lầy, ta lánh xa không nên lần lữa; nếu giao tranh ở những đất ấy, ta đóng gần nơi có cỏ, nước và dựa vào những lùm cây rậm. Đó là phép đóng quân ở những nơi đất cằn cỗi hoặc bùn lầy.
-         Ơ đất bằng, đóng ở nơi bằng phẳng, phía bên hữu dựa vào địa thế cao, phía trước mực đất thấp, phía sau mực đất cao. Đó là phép đóng quân ở bình nguyên.

Luận giải
Trong đời sống hoạt động của mình, công ty sẽ trải qua nhiều giai đoạn phát triển và đối mặt với những khó khăn. 
Để có thể tồn tại và phát triển, công ty cần phải đổi mới, thích ứng với hoàn cảnh.
Phép đóng quân trên đất bằng. Yêu cầu và hoàn cảnh của thị trường mới đòi hỏi công ty tăng hiệu quả kinh doanh. 
Công ty nâng cao năng lực cạnh tranh của mình bằng cách tiến hành hợp lý hóa qui trình sản xuất, kinh doanh, tái cấu trúc lại công ty nhằm cắt giảm chi phí.
Tuy nhiên, khi công ty phát triển tới một qui mô nhất định thì việc tái cấu trúc công ty không còn đem lại kết quả như ý muốn. 
Để hiểu rõ bản chất vấn đề, chúng ta cần xem xét những nguyên lý nền tảng trong việc xây dựng công ty.
Tổ chức theo truyền thống của công ty được xây dựng trên quan niệm công việc được chia càng nhỏ càng tốt và nhân viên làm những việc đơn giản, lặp đi lặp lại. 
Như vậy, công ty càng lớn thì càng đòi hỏi nhiều cấp quản lý trung gian, nhiều tầng nấc kiểm soát và phân chia thành những lãnh địa riêng. 
Kết quả là người trực tiếp tạo ra giá trị gia tăng cho công ty thì ít mà số người làm chậm công việc và không tạo ra giá trị gia tăng ngày càng nhiều.
Những bất cập này chứng tỏ nguyên tắc tổ chức công việc ra đời trên nền tảng khoa học kỹ thuật cách đây hơn 100 năm đã trở nên lạc hậu. 
Để giải quyết vấn đề đòi hỏi phải xây dựng lại (tái lập) công ty trên cơ sở phá vỡ những nguyên lý truyền thống và thiết lập những nguyên lý phù hợp với trình độ của ngày hôm nay.
Nguyên tắc chủ đạo của tái lập là dựa vào tin học để xây dựng quá trình thông suốt tới khách hàng, có người chịu trách nhiệm rõ ràng và nhân viên phải làm những công việc phức tạp hơn, có quyền chủ động hơn. 
Thông thường, công ty sẽ tiến hành tái lập khi:

-         Phép đóng quân ở đất núi. Công ty đang là số 1 ở thị trường và họ muốn giữ vững vị trí đó bằng cách tái lập để đưa ra các tiêu chuẩn mới trên thị trường cho đối thủ đuổi theo.

-         Phép đóng quân trên nước. Tuy tình hình hoạt động của công ty đang tốt đẹp nhưng những người lãnh đạo nhận thấy có những rủi ro lớn đang chờ đợi ở phía trước nên tiến hành tái lập để đón trước tình hình.

-         Phép đóng quân trên đầm lầy. Công ty sa vào tình thế khó khăn và những biện pháp cải tiến thông thường không giải quyết nổi tình hình đòi hỏi phải nhanh chóng tiến hành tái lập một cách triệt để.

Như vậy, nhờ cái lợi của tái cấu trúc và tái lập mà công ty phát triển được. Tuy nhiên, việc đổi mới còn phải giữ vững được nguyên tắc:

-         Ưa đất cao, ghét đất thấp. Định hướng đúng được thị trường có tiềm năng và có sức phát triển. Đây là một điều cực kỳ khó khăn do khó mà biết trước được cái chưa có.

-         Quí ánh sáng, rẻ bóng tối. Đi đúng nhịp với xu thế. Thậm chí nếu công ty đi trước xu thế quá xa cũng có thể đem lại rủi ro do mất tính đồng bộ với các yếu tố khác, đặc biệt trong môi trường còn nặng tính định kiến.

-         Thích nuôi sống nơi có cỏ nước, đường vận tải lương thực được kế tiếp thuận lợi. Việc tái lập có trọng điểm, từ trên xuống, mang lại hiệu quả và có tính khả thi. Trong quá trình thay đổi vẫn phải giữ được hoạt động bình thường, liên tục của công ty.

-         Quân không mắc dịch lệ truyền nhiễm. Việc thay đổi phải được bảo vệ triệt để bởi người có sức mạnh trong công ty do sẽ có nhiều phản đối và cản trở.  Việc tái lập cũng phải được mọi người trong công ty nhận thức được sự cần thiết  phải thay đổi và ủng hộ quá trình này.
………………….
Trong quá trình phát triển của mình còn phải tránh đưa mình vào những vị trí đầy rủi ro mà Tôn Tử gọi là lục hại như tuyệt giản, thiên tỉnh, thiên lao, thiên la, thiên hãm, thiên khích.

-         Tuyệt giản: trước sau hiểm trở, nước chảy ngang ở giữa. Xây dựng hệ thống phân phối khó khăn, thị trường có những chính sách thuế quan, bảo hộ thiên lệch và những hàng rào vô hình khác.

-         Thiên tỉnh: bốn bề có vách cao, nước dồn về lỗ trũng thấp ở giữa. Thị trường đang trong gia đoạn thu hẹp và bị các thị trường khác chồng lấn.

-         Thiên lao: ba mặt bị vây bọc, dễ vào, khó ra. Thị trường có hướng phát triển kém, vào thị trường dễ do không đòi hỏi nhiều ở công nghệ hoặc kinh nghiệm nhưng khó rút ra khi kinh doanh thất bại do đầu tư lớn…

-         Thiên la: cây cối um tùm, chiến đấu bất tiện. Thị trường luật lệ còn hoang sơ, chi phí ngầm cao.

-         Thiên hãm: đất thấp bùn lầy, chiến xa và kỵ binh khó bề rong ruổi. Thị trường có mức lợi nhuận thấp, đòi hỏi nhiều lao động, khó áp dụng công nghệ mới.

-         Thiên khích: hai mặt núi nhìn nhau, đường hang chật hẹp. Thị trường bị kẹp giữa 2 đại gia đang cạnh tranh quyết liệt, chỉ còn những mảnh vụn vặt cho các đàn em.

Mình đã không mưu trí mà còn khinh địch, sao khỏi bị địch bắt cầm tu. 
Việc phát triển và tái lập công ty cũng không thể không tiến hành quan sát, học tập ở các công ty khác vì nhiều khi từ  một góc nhìn mới đưa lại một cách giải quyết vấn đề rất bất ngờ như  ví dụ sau.

Phòng kế toán chi khu vực Bắc Mỹ của công ty Ford có hơn 500 nhân viên hoạt động theo nguyên tắc có hóa đơn thì tiến hành thanh toán. 
Ban quản lý dự định tin học hóa bộ phận này để nâng cao năng suất lao động lên 20%. Một ngày nọ, tới thăm Mazda một công ty của Nhật, viên quản lý của Ford kinh ngạc khi biết bộ phận kế toán chi chỉ có 5 nhân viên. 
Về nước, ông ta liền tiến hành nghiên cứu tái lập quá trình kế toán chi bằng cách bỏ nguyên tắc có hóa đơn thì thanh thanh toán, kết quả là phòng chỉ còn 125 nhân viên – một số lượng mà Ford chưa bao giờ tưởng tượng ra được.
Như trên đã nói, việc tái lập công ty đòi hỏi những người tham gia vào quá trình  tái lập phải được bảo vệ và các chướng ngại của quá trình đổi mới này phải được dẹp bỏ kể cả cấp quản lý. 
Việc thưởng phạt phải phân minh đối với mọi người trong công ty. 
Lệnh đưa ra phải hợp lý, thu được lòng tin của nhân viên thì công việc mới thông suốt được.
Chưa có ân đức cố kết lòng quân mà vội ra uy hình phạt thì quân sĩ không phục; quân sĩ đã oán giận thì khó sai khiến. Đã có ân đức làm cho quân sĩ thân thiết qui phục mà không dùng hình phạt thì quân sĩ khinh lờn hiệu lệnh, khó mà sử dụng.
Như vậy, CEO giỏi là người giỏi việc “nuôi quân, dạy quân”. 
Công ty phát triển mà không sa vào thế khốn cùng chính là biết đổi mới kịp thời thích ứng với tình thế, biết dùng ân uy và được lòng nhân viên.